Czym jest ferrytyna i dlaczego jej poziom jest ważny?
Ferrytyna to białko magazynujące żelazo w organizmie. Jej poziom we krwi odzwierciedla zapasy tego pierwiastka, niezbędnego do produkcji hemoglobiny i prawidłowego funkcjonowania całego organizmu. Obniżona ferrytyna to jeden z pierwszych sygnałów niedoboru żelaza, który może prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych, w tym anemii.
Objawy niskiej ferrytyny – na co zwrócić uwagę?
Niedobór ferrytyny objawia się na wiele sposobów, często subtelnych i łatwych do przeoczenia. Do najczęstszych symptomów należą:
• przewlekłe zmęczenie i osłabienie,
• senność, nawet po przespanej nocy,
• zaburzenia koncentracji i spadek wydolności umysłowej,
• bladość skóry i błon śluzowych,
• wypadanie włosów, łamliwość paznokci, suchość skóry,
• częste infekcje i spadek odporności,
• duszności i szybsze męczenie się przy wysiłku,
• omdlenia, zawroty głowy, szumy uszne,
• zajady w kącikach ust.
Objawy te mogą występować pojedynczo lub w różnych kombinacjach, a ich nasilenie zależy od stopnia niedoboru.
Przyczyny obniżonej ferrytyny
Najczęstszą przyczyną niskiej ferrytyny jest niedobór żelaza w diecie lub zaburzenia jego wchłaniania. Do grup ryzyka należą:
• osoby na diecie roślinnej (wegetarianie, weganie),
• kobiety z obfitymi miesiączkami,
• kobiety w ciąży,
• sportowcy i osoby intensywnie trenujące,
• osoby z chorobami przewodu pokarmowego (np. celiakia, choroba Leśniowskiego-Crohna),
• osoby po operacjach, urazach lub z przewlekłymi krwawieniami,
• seniorzy.
Warto pamiętać, że nawet osoby z nadwagą mogą mieć niedobory żelaza, jeśli ich dieta jest uboga w składniki odżywcze.
Skutki długotrwałego niedoboru ferrytyny
Utrzymujący się niski poziom ferrytyny może prowadzić do rozwoju anemii z niedoboru żelaza, która objawia się jeszcze większym osłabieniem, problemami z koncentracją, a nawet zaburzeniami pracy serca. U dzieci i młodzieży niedobór żelaza może zaburzać rozwój poznawczy i fizyczny. U kobiet w ciąży zwiększa ryzyko powikłań, w tym przedwczesnego porodu i niskiej masy urodzeniowej dziecka.
Jak podnieść poziom ferrytyny?
Najważniejsze to znaleźć i wyeliminować przyczynę niedoboru. W większości przypadków wystarczy zmiana diety na bogatą w żelazo:
• produkty zwierzęce: czerwone mięso, podroby, ryby, żółtka jaj,
• produkty roślinne: rośliny strączkowe, natka pietruszki, szpinak, buraki, orzechy, pestki dyni,
• produkty pełnoziarniste, suszone owoce.
Wchłanianie żelaza poprawia witamina C (np. papryka, cytrusy, kiszonki), a utrudniają je kawa, herbata, wapń i nadmiar błonnika – warto unikać ich podczas posiłków bogatych w żelazo.
W przypadku znacznych niedoborów lekarz może zalecić suplementację żelaza lub leczenie przyczynowe (np. terapię chorób przewodu pokarmowego).
Kiedy wykonać badanie ferrytyny?
Badanie ferrytyny to proste badanie krwi, które warto wykonać przy objawach przewlekłego zmęczenia, spadku odporności, problemach z włosami i paznokciami, a także profilaktycznie u osób z grup ryzyka. Wynik poniżej 30 ng/ml może wskazywać na niedobór żelaza, nawet jeśli poziom hemoglobiny jest jeszcze prawidłowy.
Artykuł ma charakter informacyjny. Nie stanowi porady medycznej i nie zastąpi wizyty u specjalisty.
